Quy định pháp luật về tài sản số và tài sản mã hóa tại Việt Nam

Theo Luật Công nghiệp Công nghệ số năm 2025 và Nghị quyết 05/2025/NQ-CP của Chính phủ

1. Khái niệm về tài sản số, tiền số và tài sản mã hóa

Sự phát triển nhanh của công nghệ số và công nghệ blockchain đã đặt ra nhu cầu cấp thiết về hành lang pháp lý điều chỉnh các loại tài sản tồn tại trong môi trường điện tử. Luật Công nghiệp Công nghệ số năm 2025 – lần đầu tiên được ban hành tại Việt Nam – đã chính thức định nghĩa “tài sản số” và xác định phạm vi điều chỉnh cụ thể.

Theo Điều 46 Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025, “tài sản số” được hiểu là tài sản theo quy định của Bộ luật Dân sự, được thể hiện dưới dạng dữ liệu số, tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực bằng công nghệ số trên môi trường điện tử.

Điều 47 của Luật tiếp tục phân loại tài sản số theo ba tiêu chí chính:

  • Theo mục đích sử dụng;
  • Theo công nghệ;
  • Theo tiêu chí khác.

Từ đó, có thể chia thành ba nhóm:

  1. Tài sản ảo: dùng để trao đổi hoặc đầu tư, nhưng không bao gồm chứng khoán, tiền pháp định hay tài sản tài chính khác.
  2. Tài sản mã hóa: sử dụng công nghệ mã hóa để xác thực quyền sở hữu hoặc giá trị trong quá trình phát hành, lưu trữ, giao dịch.
  3. Tài sản số khác: nhóm dự phòng, mở rộng cho các hình thức tài sản mới có thể xuất hiện trong tương lai.

Luật 2025 đã đặt nền tảng pháp lý bước đầu cho việc công nhận tài sản số, tuy nhiên vẫn chưa thừa nhận các loại tiền mã hóa (crypto) hoặc tiền pháp định dạng số là tài sản hợp pháp. Điều này phản ánh cách tiếp cận thận trọng của Nhà nước trong lĩnh vực công nghệ tài chính mới nổi.

Tài sản số, tiền số và tài sản mã hóa
Tài sản số, tiền số và tài sản mã hóa là gì?

2. Vì sao tiền mã hóa chưa được công nhận là tài sản hợp pháp tại Việt Nam

Theo quan điểm của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, các loại tiền ảo như Bitcoin, Ethereum, Litecoin không phải là tiền tệ và không được coi là phương tiện thanh toán hợp pháp.

Việc phát hành, cung ứng hay sử dụng tiền ảo làm tiền tệ hoặc phương tiện thanh toán là hành vi bị cấm theo quy định pháp luật hiện hành.

Tuy nhiên, Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025 vẫn thừa nhận giá trị của tài sản ảo trong mục đích trao đổi và đầu tư, miễn là không được sử dụng để thanh toán thay cho Đồng Việt Nam.

Cách tiếp cận này thể hiện sự phân định rõ giữa “tài sản đầu tư” và “phương tiện thanh toán”, đồng thời mở ra khả năng xây dựng cơ chế quản lý linh hoạt trong tương lai.

3. Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động công nghiệp công nghệ số

Để đảm bảo môi trường công nghệ phát triển minh bạch, Điều 12 Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025 quy định 6 nhóm hành vi bị nghiêm cấm, bao gồm:

  • Lợi dụng công nghệ số để xâm phạm an ninh quốc gia, đạo đức, quyền con người, trật tự xã hội.
  • Vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực công nghệ.
  • Sử dụng sản phẩm, dịch vụ công nghệ số để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.
  • Gian dối để hưởng chính sách ưu đãi hoặc hỗ trợ của Nhà nước.
  • Cản trở hoạt động hợp pháp hoặc hỗ trợ hoạt động bất hợp pháp trong lĩnh vực công nghệ số.
  • Sử dụng hoặc cung cấp hệ thống trí tuệ nhân tạo nhằm xâm phạm lợi ích quốc gia, phá hoại thuần phong mỹ tục.

Những quy định này thể hiện rõ định hướng của Việt Nam trong việc phát triển công nghệ gắn liền với an ninh và đạo đức xã hội, đồng thời tránh nguy cơ lạm dụng công nghệ để trục lợi hoặc gây bất ổn.

Hành vi nào bị nghiêm cấm trong hoạt động công nghiệp công nghệ số?

4. Quy định về tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa

Một trong những điểm đáng chú ý nhất của Nghị quyết 05/2025/NQ-CP là việc thí điểm tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa tại Việt Nam trong giai đoạn 2025–2030.

4.1. Phạm vi và đối tượng thí điểm

Thí điểm được triển khai cho:

  • Tổ chức phát hành và cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa (VASP);
  • Nhà đầu tư trong nước và nước ngoài;
  • Các cơ quan quản lý nhà nước chịu trách nhiệm giám sát, đặc biệt là Bộ Tài chính.

4.2. Điều kiện cấp phép VASP

Theo Điều 8 Nghị quyết 05/2025/NQ-CP, doanh nghiệp muốn được cấp phép phải đáp ứng các điều kiện sau:

  • Là doanh nghiệp Việt Nam, thành lập dưới hình thức công ty TNHH hoặc công ty cổ phần;
  • Vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng, góp bằng Đồng Việt Nam;
  • Tối thiểu 65% vốn điều lệ do tổ chức trong nước nắm giữ, trong đó trên 35% đến từ ít nhất 2 tổ chức tài chính (ngân hàng, công ty chứng khoán, công ty bảo hiểm hoặc doanh nghiệp công nghệ);
  • Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không vượt quá 49%;
  • Các tổ chức góp vốn phải có 2 năm liền hoạt động có lãi và báo cáo kiểm toán được chấp thuận toàn phần.

Ví dụ: Một doanh nghiệp VASP có vốn điều lệ 100 tỷ đồng thì nhà đầu tư nước ngoài chỉ được góp tối đa 35 tỷ đồng.

4.3. Hoạt động được phép của VASP

  • Tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa;
  • Tự doanh và lưu ký tài sản mã hóa;
  • Cung cấp nền tảng phát hành tài sản mã hóa.

Bộ Tài chính sẽ thí điểm tối đa 5 doanh nghiệp đủ điều kiện, yêu cầu đáp ứng tiêu chuẩn an ninh cấp độ 4 hoặc 5.

4.4. Phạm vi giao dịch và giới hạn pháp lý

Các crypto tự do như Bitcoin, Ethereum hiện chưa được công nhận là tài sản hợp pháp tại Việt Nam. VASP chỉ được phép giao dịch Digital Assets / Tokenized Assets, tức là tài sản thật được số hóa bằng công nghệ blockchain.

Ví dụ: quyền sở hữu căn hộ, xe ô tô hoặc vàng có thể được “token hóa” để giao dịch trên nền tảng số – nhưng các token này phải gắn với tài sản có thật.

4.5. Quy định về nhà đầu tư và thanh toán

  • Nhà đầu tư nước ngoài được phép phát hành và chào bán tài sản mã hóa.
  • Nhà đầu tư trong nước được phép chào bán nhưng chưa được phát hành.
  • Tất cả giao dịch phải thực hiện bằng Đồng Việt Nam.
  • Nhà đầu tư nước ngoài phải mở tài khoản chuyên dùng bằng VND tại ngân hàng được phép kinh doanh ngoại hối.

5. Kết luận

Sự ra đời của Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025 và Nghị quyết 05/2025/NQ-CP đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc thiết lập khung pháp lý quản lý tài sản số và tài sản mã hóa tại Việt Nam.

Mặc dù tiền mã hóa (crypto) vẫn chưa được công nhận là tài sản hợp pháp, nhưng việc thí điểm thị trường giao dịch tài sản mã hóa là bước đi chiến lược, tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững của kinh tế số và công nghệ tài chính (fintech) trong tương lai.

Liên hệ tư vấn

CÔNG TY LUẬT TNHH ZNA
Đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc hiểu đúng – áp dụng đúng – và bảo vệ quyền lợi hợp pháp trong lĩnh vực tài sản số và công nghệ tài chính.

📞 Liên hệ ZNA để được hỗ trợ chi tiết và cập nhật mới nhất về hành lang pháp lý trong lĩnh vực tài sản số.